Weer een praatje over het Weer
Over niets anders wordt zoveel gepraat dan over het weer. Het houdt ons voortdurend bezig, van de alledaagse vraag of we een paraplu naar ons werk moeten meenemen tot de tragedies die zich ontvouwen tijdens extreme weersituaties zoals overstromingen of langdurige droogten.
Het weer bepaalt de manier waarop wij leven. Het is zelfs van invloed op onze vrijetijdsbesteding. Het is niet zo verwonderlijk dat de beste skiërs uit de sneeuwgebieden van Europa en Noord-Amerika komen en dat de best surfers afkomstig zijn uit gebieden waar het weer warm is en de golven hoog zijn, zoals bij Hawaï en Australië.
Net als de krachten in de aarde heeft het weer de landschappen hun vorm gegeven. In de grote verscheidenheid aan levensvormen op aarde weerspiegelen zich de ontelbare oplossingen die de natuur heeft gevonden voor de uiteenlopende klimatologische situaties in de loop van de geschiedenis. Kijk bv. naar de regenwouden in het Amazonegebied, waar zoveel regen valt dat de bomen zich hebben aangepast omdat hun wortels het grootste deel van de tijd in het water staan. Of kijk naar de naaldwouden in het hoge noorden, waar de bomen een zodanige vorm hebben dat de sneeuw gemakkelijk van hun takken valt. De in Antartica levende keizerspinguïn kan enkele weken lang in volslagen duisternis temperaturen van -62° Celsius en windsnelheden boven de 100 km per uur doorstaan. En in de Amerikaanse woestijnen kan de buidelrat het lange tijd uithouden door al het water dat hij nodig heeft te betrekken uit zaden en ander voedsel.
De Voedselvoorziening
Het weer is rechtstreeks van invloed op onze voeding. Zelfs in moderne samenlevingen wordt die beïnvloed door de gevolgen van het weer. Korte perioden van slecht weer kunnen oogst en transport ontregelen en aanhoudend slecht weer kan leiden tot tekorten en hoge prijzen. In ontwikkelingslanden waar vaak een tekort is aan voedsel, kunnen droogten en overstromingen ertoe leiden dat vele mensen van honger omkomen.
De belangrijkste mondiale problemen zijn momenteel de verslechtering van het milieu en de nog steeds groeiende wereldbevolking. Het is daarom van levensbelang dat onze landbouwmethoden efficiënter worden.
Weerkundigen maken daarom langetermijnverwachtingen van variaties in de regenval die het voor boeren mogelijk maken om het zaaien en de wisselbouw beter te plannen. Verwachtingen op korte termijn kunnen boeren doen besluiten met het sproeien van insecticiden te wachten totdat de regen voorbij is, waardoor er minder van deze stoffen in de bodem terechtkomen.
Waarnemers van het Weer
Mensen die het weer kunnen voorspellen hebben altijd een zeker aanzien gehad. De eerste weervoorspellers waren hogepriesters of sjamanen, die zowel de taak hadden het weer te voorspellen als het zodanig te veranderen dat hun samenlevingen er baat bij had. Zij deden dit met behulp van bepaalde rituele gebruiken die de weergoden gunstig moesten stemmen. Regendansen en gebeden waren waren bij vele volkeren in Afrika, Australië en Amerika veel voorkomende gebruiken.
In de loop der eeuwen is het zo een soort volksweerkunde ontstaan. Weerspreuken werden van generatie op generatie overgedragen en sommige worden nu ook nog wel eens gehoord:
Morgenrood, water in de sloot. Avondrood teder, morgen mooi weder.
In de westerse wereld begon de wetenschap zich in de 15de eeuw zijn invloed uit te oefenen op de toenmalige weerkunde, maar de meteorologie werd pas in de 20ste eeuw als wetenschap aanvaard. Tegenwoordig is het een complexe bezigheid, waarbij op grote schaal gebruik wordt gemaakt van computermodellen en satellietwaarnemingen.
De Amateur
Het waarnemen en begrijpen van de processen in de atmosfeer kan voor iedereen fascinerend en leerrijk zijn. Het feit dat we rekening houden met de weersituatie kan bijvoorbeeld tot gevolg hebben dat we méér activiteiten buitenshuis gaan uitoefenen, maar het kan ons evenzeer helpen bij het vermijden van levensbedreigende situaties.
Het belangrijkste is misschien wel dat wij, door te begrijpen hoe onze activiteiten het weer en dus ook de natuur beïnvloeden, kunnen leren hoe wij meer in harmonie met onze omgeving kunnen leven.